شاعر، همین قدر حوصله کرده که بگوید صد دانه یاقوت آنجاست اما یک انار خیلی بیشتر از این حرف‌ها دانه دارد که با نظم و ترتیب یکجا نشسته‌اند.
می‌گویند قدمت این میوه، به 4 هزار سال قبل برمی‌گردد؛ میوه‌ای که سوغات ایرانی‌ها بوده و از اینجا، به هند و سپس به آفریقای شمالی، چین، اروپا و آمریکا رفته؛ در سوره الرحمن قرآن کریم- آنجا که وصف بهشت و میوه‌های بهشتی آمده- از انار هم نام برده‌اند؛یک میوه خوش‌آب و رنگ شفابخش که انگار، هر دانه‌اش دوای دردی است.
شاید به همین خاطر بعضی‌ها اعتقاد داشتند که در میان دانه‌های انار، حتما یک دانه بهشتی است و اگر روز جمعه یک انار کامل را طوری بخورند که حتی یک دانه‌اش هم زمین نیفتد، آن دانه از بهشت‌آمده را خورده‌اند. واژه‌های انار، هنار و نار، از القاب پارسی است.
انار فقط یک میوه خوشمزه و خوش‌ترکیب نیست؛ قدیمی‌ها از پوست انار و درخت آن و برگ و ریشه‌اش استفاده‌ها می‌کرده‌اند. الان هم عطاری‌ها کلی با آنها نسخه می‌پیچند.
* آب انار به عنوان یک رنگ طبیعی (که اتفاقا اسم رنگ اناری است) برای الیاف غیر سنتتیک (غیرگیاهی) به کار می‌آید.
* قدیمی‌ها از پوست، شاخه، ریشه، گل و برگ درخت و پوست خود انار در صنایع دباغی، چرم‌سازی و رنگرزی نخ، پشم و پارچه استفاده می‌کرده‌اند.
* روایت است که قوم یهود از پوست انار، رنگ قهوه‌ای تیره یا سوخته می‌گرفته و از آن در رنگرزی و ساخت مرکب استفاده می‌کرده‌اند.
* پوست انار نرسیده هم از مواد اولیه دباغ‌ها بوده است.
وقتی انار را می‌خورند / به طعم و قوت انار
انار فقط یک میوه خوش‌آب و رنگ نیست. توی قوطی یک انار متوسط تا 40 درصد نیاز روزانه بدن به ویتامین c وجود دارد.
معمولا 52 درصد وزن کل ایــن میــوه را دانه‌هـــای آن تشکیل می‌دهند؛ دانه‌هایی که 100 گرم آنها، شامل این میزان مواد غذایی و انرژی است:
| انرژی | 38 کالری | آب | 82 گرم |
| پروتئین | 0.4 گرم | چربی | 0.3گرم |
| نشاسته | 10 گرم | کلسیم | 4 میلی‌گرم |
| سدیم | 3 میلی گرم | پتاسیم | 260 میلی‌گرم |
| آهن | 0.5میلی‌گرم | کلسترول | صفر |
| ویتامین B1 | 0.2میلی‌گرم | ویتامین B2 | 0.03 میلی‌گرم |
| ویتامین B3 | 0.02 میلی‌گرم | ویتامین C | 4 میلی‌گرم |
* آب انار، خاصیت میکروب‌کشی و ضدعفونی‌کنندگی دارد.
* انار برای سلامت قلب و عروق، جلوگیری از تصلب شریان‌ها و بروز سکته، پیری زودرس، آلزایمر و سرطان پروستات به کار می‌آید.
* انار خودش کلسترول که ندارد هیچ، کلسترول‌های بد را هم از خون می‌گیرد.
* مفیدترین ماده «چای سبز» یعنی «آنتی اکسیدان» در انار 3 برابر بیشتر وجود دارد.
* اگر دائم عطش دارید و بدنتان گر می‌گیرد، مصرف انار به عنوان برطرف‌کننده عطش و خنک‌کننده برایتان مفید است.
* انار به‌عنوان یک میوه اشتهاآور، می‌تواند پیش‌غذای خوبی باشد.
* آنهایی که کم‌خونی دارند، کبد و کلیه‌هایشان ضعیف بوده و ترشح صفرایشان هم کم است، انار دوای دردشان است.
* آب انار شیرین برای بیماری‌های مجاری ادرار مفید است؛ ضمن اینکه انار، در درمان اسهال، آرتریت، زردی و بواسیر هم به کار می‌رود.
* می‌گویند برای گلودرد و زخم‌گلو، جوشانده پوست انار معجزه می‌کند. خیلی‌ها هم اناری را که با حرارت کم زیر خاکستر یا در فر پخته شود، بهترین مرهم سینه‌های دردناک می‌دانند.
آب انار ترش و شیرین (ملس)، فشار خون را پایین می‌آورد.
* انار به دلایل زیادی از جمله داشتن آهن، خون‌ساز به شمار می‌آید؛ به همین دلیل، بهترین زمان برای مصرف آن، صبح‌ها قبل از صبحانه است؛ البته به شرطی که بعد از آن صبحانه هم بخورید وگرنه اوضاع معده را به هم می‌ریزد.
* با همه این مزایا، کسانی که با مشکل یبوست دست به گریبان هستند، نباید زیاد انار بخورند.
* انار میوه سردی است. اگر سردمزاج‌هستید، بعد از خوردن انار، کمی آب جوش و نبات بخورید.
* کسانی هم که معمولا معده‌شان نفخ می‌کند، باید مصرف انار را محدود کنند؛ ضمن اینکه زیاده‌روی در مصرف انار ترش، زخم معده به دنبال دارد.
* یکی از سالم‌ترین غذاهایی که می‌شود در پاییز و زمستان خورد، ترید آب‌انار است. چیزی شبیه آب‌دوغ خیار تابستان با خاصیت‌های بسیار. برای این غذا آب انار شیرین یا ملس بسیار مناسب است. خیار را در آب انار رنده کنید و به همراه نعنا خشک و نان خرد شده میل کنید. البته در صورت تمایل پیاز همراه خوبی برای این غذاست. جالب است بدانید این غذا یکی از خوراک‌های مورد علاقه مردم استان‌های جنوبی ایران است.
باز هم درباره انار
انار 2 شباهت عمده به هندوانه دارد؛ داخل هر دو معمولا قرمز و گاهی سفید است، ضمن اینکه تا بازشان نکنی، رنگ و طعم داخلشان را نمی‌شود فهمید. معمولا انار، میوه ارزانی نیست؛ به‌ویژه که نوع مرغوب و درشتش برای مهمانی اصلا باصرفه نیست.
خرید انار خوب، نیاز به آگاهی از ویژگی انارهای معروف و نکته‌های ویژه‌ای دارد. می‌گویند در ایران بیش از 740 نوع انار وجود دارد اما «شهسوار دانه قرمز، میخوش، شیرین ساوه، آلک ساوه، ملس اصفهانی دانه قرمز، شیشه کپ خراسان و قجاق قم» از انواع معروف انار ایرانی‌اند. هنگام خرید انار، به غیر از اسم و رسم انار باید ببینید آیا انار، نسبت به جثه‌اش سنگین است یا نه؛ این نکته به همراه پوست صاف و شفاف، نازک و بدون ترک، می‌تواند نشانه مرغوبیت انار باشد.
انار خفر شیراز
نماد انارهای سفید و شیرین است. کمی ارزان‌تر از بقیه است چون ظاهرا خون آنها قرمزتر از این یکی است! اما خاصیت انار سفید بیشتر است؛ امگا 3، امگا 6 و مواد غذایی بیشتری دارد و اتفاقا در کشورهای اروپایی، گران‌تر از نوع دانه قرمز آن است.
انار ساوه
انار ساوه معروف است. شاید به 3 دلیل؛ شیرینی، پوست نازکی و ماندگاری طولانی.
انار فیروزکوه
این انار دانه درشت است و آبدار؛ پوست مقاومی در برابر ضربه داشته و ترکیدگی کمی هم دارد. مزه‌اش ملس (ترش و شیرین) است و قابلیت ماندگاری بالایی دارد و بهترین نوع انار برای کسانی است که مبتلا به فشار خون یا غلظت خون هستند.
انار نیزار قم
این انار دیررس و دانه درشت است با طعم ملس و پوستی نازک که کمتر می‌شود روی آن ترکیدگی دید.
اما ویژگی مهم آن این است که در برابر اغلب آفت‌ها مخصوصا کرم گلوگاه مقاوم است و همین باعث ماندگاری طولانی آن می‌شود. برای آنها که انار را مثل پیاز و سیب‌زمینی زیاد می‌خرند و یکجا – حتی تا بهار – نگه می‌دارند، این نوع بهترین انتخاب است.
انار فردوس خراسان
زیاد قیافه ندارد اما در عوض به جای 6/16 درصد قند، 2 درصد بیشتر – یعنی 6/18 درصد– قند مفید دارد.
مواد «فنولیک» این انار هم آن‌قدر هست که بتواند مسمومیت کبد را درمان کند اما شاید مهم‌تر از همه اینها، قابلیت ماندگاری آن است؛ انار فردوس را تا 3 ماه می‌شود سالم نگه داشت.
انار سیاه
انار سیاه را کمتر دیده‌اید. بیشتر از آنکه توی جعبه میوه‌فروش‌ها باشد، توی قوطی عطاری‌ها پیدا می‌شود چون خاصیت درمانی زیادی دارد. «زردی، اسهال و سیاه سرفه» اصلی‌ترین بیماری‌هایی است که دوایشان انار سیاه است.
این انار، دانه درشت و شیرین است، با پوستی متوسط که ترکیدگی زیادی دارد. زودرس است و البته در برابر کرم گلوگاه مقاوم. این انار معمولا به محض رسیدن، روی همان شاخه ترک می‌خورد و غیر از خاصیت‌های درمانی، جان می‌دهد برای عکس‌گرفتن.
انار آقا محمدعلی گلوبسته
این انار با اسم طولانی جالبش، دانه‌های درشت و شیرینی دارد که زیر یک پوست ضخیم دسته به دسته نشسته‌اند.
ترکیدگی پوست این انار کم است و مقاومت خوبی در برابر کرم گلوگاه دارد. معمولا هم آفتاب‌سوخته و زودرس است.
انار شیرین یزد
این انار مثل لهجه خود یزدی‌ها شیرین است. دانه درشت است و معمولا سفید تا صورتی کم‌رنگ و رو.
کرم گلوگاه برای نفوذ در این انار مشکل دارد. انار شیرین یزدی را با پوست نازکش کمتر همراه این کرم می‌بینیم. اما پوست این میوه یزدی حسابی ترک می‌خورد و ماندگاری بسیار کوتاهی دارد.
قجاق گلوبسته و گلوبلند
اینها آخر انارهای ترش و شیرین و به اصطلاح ملس دانه‌درشت‌اند؛ با پوستی نازک که معمولا ترک‌خوردگی ندارد. مهم‌تر اینکه نسبت به کرم گلوگاه مقاومند و پوستشان آفتاب‌سوخته نمی‌شود. انارهای قجاق را آخر پاییز می‌شمارند چون نسبت به بقیه دیررس به حساب می‌آیند.
